پایان نامه نویسی در مقطع ارشد و دکتری اجزایی دارد که دانشجو باید بداند. در این بخش از آموزش پایان نامه نویسی سعی در ارائه اصطلاحات آماری داریم. اصطلاحاتی که دانشجو باید ان ها در تک تک مراحل انجام پایان نامه خود به کار ببرد. همراه ما باشید.
انواع متغیر در پایان نامه نویسی
در پایان نامه نویسی، می‌توان از انواع مختلف متغیرها استفاده کرد. همچنین، متغیرها در پایان نامه ممکن است در دسته‌های مختلفی قرار بگیرند. برخی از انواع متغیرها و دسته‌بندی‌های معمول در پایان نامه نویسی عبارتند از:
1. متغیرهای مستقل (Independent variables): این نوع متغیرها برای توصیف و تفسیر تغییرات در متغیرهای وابسته مورد استفاده قرار می‌گیرند. متغیرهای مستقل ممکن است عوامل، متغیرهای مستقل مستقیم و غیر مستقیم باشند.
2. متغیرهای وابسته (Dependent variables): این نوع متغیرها معمولاً برای بررسی تأثیر متغیرهای مستقل بر روی موارد مورد بررسی در نظر گرفته می‌شوند.
3. متغیرهای کنترلی (Control variables): این نوع متغیرها برای کنترل متغیرهای مشترک مورد استفاده قرار می‌گیرند تا تأثیر واقعی متغیرهای مستقل بر روی متغیرهای وابسته بروز دهد.
4. متغیرهای فرهنگی (Cultural variables): این نوع متغیرها برای بررسی تأثیر تفاوت‌های فرهنگی بر روی موضوع پژوهش استفاده می‌شوند.
5. متغیرهای دموگرافیک (Demographic variables): این نوع متغیرها برای توصیف و تحلیل ویژگی‌های جمعیت مورد مطالعه استفاده می‌شوند.
6. متغیرهای عملکردی (Performance variables): این نوع متغیرها برای اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد یک سازمان یا سیستم استفاده می‌شوند.
7. متغیرهای کمی (Quantitative variables): این نوع متغیرها به شکل اعداد اندازه‌گیری می‌شوند و به طور معمول برای توصیف و تحلیل تغییرات وابسته به استفاده می‌شوند.
8. متغیرهای کیفی (Qualitative variables): این نوع متغیرها به شکل دسته‌بندی‌ها، شرح‌ها و مشخصه‌ها اندازه‌گیری می‌شوند و معمولاً برای توصیف و تحلیل وابسته به استفاده می‌شوند.
دقت کنید که این فهرست فقط برخی از انواع متغیرها است و همچنین به تعداد و دسته‌بندی‌های دیگری معرفی نشده‌اند. نوع و دسته‌بندی متغیرها بستگی به موضوع پژوهش، هدف تحقیق و روش‌شناسی استفاده شده در انجام پایان نامه دارد.
نحوه اندازه گیری متغیر های پژوهش
اندازه گیری متغیرهای پژوهش به وسیله یافتن و مشخص کردن مقدار یا ویژگی هر متغیر است. این اندازه گیری می تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم صورت بگیرد.
روش های اندازه گیری متغیرها بستگی به نوع متغیرها و هدف پژوهش دارد. در ادامه مهمترین روش های اندازه گیری متغیرها برای پژوهش علمی ذکر شده است:
1. روش مستقیم: در این روش، مقدار ویژگی یا متغیر مورد نظر به صورت مستقیم اندازه گیری می شود. مثلاً، وقتی قد فرد را می خواهیم اندازه بگیریم، از ابزاری مانند یک اندازه گیر قد استفاده می کنیم.
2. روش غیر مستقیم: در این روش، مقدار متغیر مورد نظر از طریق یک راهنما، یا متغیرهای دیگری که قابل اندازه گیری است، برآورد می شود. مثلاً، وقتی می خواهیم سطح سرشتی یک فرد را اندازه بگیریم، ممکن است از پرسشنامه ای استفاده کنیم که براساس پاسخ های فرد پیرامون وضعیت روحی و روانی او، سطح سرشتی او را برآورد کند.
3. روش های آزمونی: در این روش، یک آزمون یا میراث آماری برای اندازه گیری متغیر استفاده می شود. این آزمون ها می تواند شامل آزمون های مرکزی مثل تست ها و آزمون های روانی باشد که براساس عملکرد شناختی فرد بر روی یک وظیفه مشخص تعیین شده است.
4. روش های مشاهده: در این روش، مشاهده مستقیم از رفتار، عملکرد، یا ویژگی های فرد یا اجزای دیگر سیستم استفاده می شود. به عنوان مثال، یک پژوهشگر ممکن است رفتار فرد را در یک آزمایشگاه یا در محیط طبیعی ضبط و تحلیل کند.
5. روش های اندازه گیری هم خانوادگی: به عنوان مثال، وقتی می خواهیم اندازه گیری کنیم که یک فرد چقدر خجالتی است، می توانیم از روش های هم خانوادگی مثل مصاحبه با افراد نزدیک به فرد استفاده کنیم تا ادعاهایی درباره روابط فرد با دیگران را بررسی کنیم.
توجه: در هر صورت، برای اندازه گیری هر متغیر، باید دقت، قابلیت اعتبار و قابلیت تکرار آن را بررسی کرد. همچنین، استفاده از ابزارها و روش های استاندارد شده در اندازه گیری می تواند دقت و قابلیت مقایسه میان مطالعات را افزایش دهد.
مقیاس متغیر
مقیاس متغیر در پایان نامه نویسی به فهم و اندازه‌گیری یک مفهوم یا ویژگی خاص در مطالعه موردنظر اشاره دارد. این مفهوم می‌تواند یک متغیر کمی (مانند استفاده از سنجهای فیزیکی یا ابزار شمارش وزن) یا یک متغیر کیفی (مانند سوال‌های مسئولیت‌پذیر) باشد. هدف از استفاده از مقیاس متغیر در پایان نامه نویسی، اندازه‌گیری همه جانبه‌تر و دقیق‌تر مفهوم موردنظر است تا بتواند ارزش‌ها و تفاوت‌ها را بیان کند و تحلیل‌های مناسبی ارائه دهد.
مقیاس لیکرت (Likert Scale) یک نوع ابزار اندازه‌گیری است که برای اندازه‌گیری نظرات، نگرش‌ها و دیدگاه‌ها به‌کار می‌رود. این مقیاس توسط ریچارد لیکرت در دهه ۱۹۳۰ ابداع شد. در این مقیاس، افراد بر اساس درجه موافقت یا عدم موافقت خود با یک سری بیانیه‌ها را ارزیابی می‌کنند. معمولاً مقیاس لیکرت شامل پنج یا هفت درجه توافق یا عدم توافق مانند “بسیار موافق، موافق، بی‌طرف، مخالف، بسیار مخالف” است. با استفاده از این مقیاس، می‌توان اطلاعات کیفی را به شکل کمی تجزیه و تحلیل کرد و در نهایت نتایج را به صورت امتیازهای عددی به دست آورد. مقیاس لیکرت در تحقیقات علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم رفتاری بسیار استفاده می‌شود.
